"Έχουμε υποχρέωση να μην δειλιάσουμε"

Μια συνέντευξη που έδωσα τον Σεπτέμβριο στην ιστορική κυπριακή εφημερίδα της αριστεράς "Χαραυγή", στην πολύ καλή δημοσιογράφο Γιώτα Δημητρίου.

Ο σύνδεσμός της συνέντευξης στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας Χαραυγή είναι  http://www.haravgi.com.cy/site-article-40175-gr.php

09-09-2013

ΒΑΣΙΛΗΣ ΖΟΥΜΠΟΣ - Ο Βασίλης Ζούμπος κατάγεται από τη Λαμία. Εχει εργαστεί ως πολιτικός μηχανικός και ως εκπαιδευτικός σε Αγγλία και Ελλάδα.  Αρθρογραφεί  στην ελληνική εφημερίδα «Πριν» και στον ιστοχώρο «Αριστερό Blog».  Με αφορμή την ποιητική του συλλογή «Η ερημιά του Αληθινού», αδράξαμε την ευκαιρία για μια συνέντευξη μαζί του. 

Συνέντευξη στη Γιώτα Δημητρίου

Πόσο εύκολο είναι να γράφει και να διαβάζει κανείς ποίηση σε τέτοιες αδυσώπητες εποχές; 

Οταν το 2010 συγκέντρωσα για πρώτη φορά τα στιχουργήματά μου και συνειδητοποίησα ότι είναι αρκετά σε αριθμό για να αποτελέσουν μια συλλογή, η πρώτη ερώτηση που μου γεννήθηκε ήταν σχεδόν αυτή που με ρωτάτε και εσείς: πόσο σχετική μπορεί να είναι η ποίηση μέσα σε μια τόσο δύσκολη εποχή; Σκέφτηκα πως ο κόσμος, χαμένος μέσα στον καθημερινό αδυσώπητο αγώνα για επιβίωση, το τελευταίο που θα έχει όρεξη να ακούσει είναι κάποιον να προσπαθεί να εκφραστεί ποιητικά. Σκέφτηκα πως όλα αυτά που θέλω να πω, πολύς κόσμος θα τα θεωρήσει άσχετα, αχρείαστα και εν τέλει μια πολυτέλεια, σε μια τόσο σκληρή και αδίστακτη εποχή. Σκέφτηκα τη χρόνια απαξίωσης και τον χλευασμό της ποίησης και κάθε πραγματικής πνευματικής προσπάθειας κατά τη διάρκεια των τελευταίων τουλάχιστον τριάντα χρόνων.

Μετά όμως θυμήθηκα τον Ρίτσο, τον Βάρναλη, τον Λειβαδίτη και όλους τους αριστερούς ποιητές που μεγαλούργησαν μέσα σε τραγικές συνθήκες, στην εξορία της Μακρονήσου ή στην απομόνωση της φυλακής, σε εποχές πολύ πιο δύσκολες και από τις δικές μας. Και κατάλαβα ότι το πόση αξία, το πόσο σχετικό με την εποχή σου είναι αυτό που γράφεις έχει πάντα να κάνει με το πόσο είναι κοινωνικά γειωμένο. Και βέβαια συνειδητοποίησα κάτι που είναι φαινομενικά προφανές: πως με την κοινωνική και υπαρξιακή θεματολογία των ποιημάτων μου, δεν απευθύνομαι σε όλους, δεν απευθύνομαι στους πολλούς.

Εμένα η βάρβαρη αυτή εποχή που ζούμε με βοηθάει να γράψω. Με βοηθάει διότι είναι τόσα πολλά τα ερεθίσματά της, που αν ζεις και αναπνέεις μέσα στην πραγματική ζωή, αν αγωνίζεσαι τίμια να επιβιώσεις μέσα σε αυτές τις πολύ δύσκολες συνθήκες, τότε η πραγματικότητα σε χαστουκίζει καθημερινά, τότε είσαι σε θέση να αφουγκραστείς την αγωνία του κόσμου για μια καλύτερη ζωή, τη στεναχώρια των απλών ανθρώπων για όσα του συμβαίνουν, τα αμείλικτα αδιέξοδά του, ακριβώς επειδή η αγωνία του κόσμου είναι και η δικιά σου αγωνία. 

Ζείτε και εργάζεστε στη Λαμία. Πόσο εύκολο είναι να ζει κανείς σε μια Ελλάδα που αιμορραγεί; 

Δεν είναι εύκολο. Πολλές φορές είναι δύσκολο να μην βυθιστείς στην απελπισία. Όμως εκεί αναμετριέται ο κάθε ένας μας με το χρέος του ως ανθρώπου, έτσι αναμετριόμαστε με την ίδια μας τη ζωή. Αυτό νομίζω είναι και ένα από τα διαχρονικά ερωτήματα τα οποία όλοι οι σκεπτόμενοι άνθρωποι έχουν κληθεί να απαντήσουν στο μήκος και το πλάτος της ανθρώπινης ιστορίας: Να ενδώσουμε στην απελπισία, στην απραξία, στην αδιαφορία και στον ατομικισμό, που όχι τυχαία στην εποχή μας αποθεώνεται και παρουσιάζεται ως μια αρετή, ή να αγωνιστούμε για να ανατρέψουμε τη βαρβαρότητα της καθημερινότητάς μας και να κάνουμε τη ζωή μας πιο όμορφη; Την απάντηση τη δίνει ο καθένας μας με τα έργα και τα λόγια του καθημερινά, σε όλες τις μικρές και μεγάλες στιγμές της ζωής του, σε όλα τα μικρά και μεγάλα σταυροδρόμια στα οποία καλούμαστε καθημερινά να διαλέξουμε το δρόμο που θα διαβούμε. 

Παρ’ όλες τις μύριες ανθρώπινες αδυναμίες μας, παρ’ όλους του φόβους που μας κατακλύζουν καθημερινά για όλα αυτά τα τερατώδη που βλέπουμε να συμβαίνουν γύρω μας, φόβοι που μπορεί σε στιγμές αδυναμίας ακόμα και να μας παραλύουν, έχουμε υποχρέωση να μην δειλιάσουμε, έχουμε υποχρέωση να αγωνιστούμε για έναν καλύτερο κόσμο. Χωρίς να καταδεχόμαστε να ρωτάμε: πώς πάει ο αγώνας; κερδίζουμε; χάνουμε; μόνο να δίνουμε καθημερινά τον καλύτερό μας εαυτό, να κάνουμε κάθε μέρα από μια μικρή (και μεγάλη) υπέρβαση, ώστε να παραδώσουμε τον κόσμο αυτό ένα καλύτερο μέρος όταν σε λίγα χρόνια πάψουμε να υπάρχουμε.

Αρθρογραφείτε στην Εφημερίδα «Πριν» και στον ιστοχώρο πολιτικής ανάλυσης «αριστερό blog» από το 2012. Τι σημαίνει για σας γράψιμο; 

Ο γραπτός λόγος είναι η ανώτατη μορφή έκφρασης του ανθρώπου. Μέσα από χιλιάδες χρόνια εξέλιξης, το ανθρώπινο είδος έφτασε στο σημείο να εξελίξει την επικοινωνία μέσω της γλώσσας σε αυτόν τον τεράστιο βαθμό. Το εύρος, το βάθος και το πλάτος της έκφρασης μέσω του λόγου, και ακόμα περισσότερο του γραπτού λόγου, είναι μέτρο του επιπέδου του πολιτισμού μιας κοινωνίας και μιας εποχής. Η συλλογική μας ικανότητα να εκφραστούμε, να γίνουμε συγκεκριμένοι, να εκφράσουμε σκέψεις, ιδέες, καταστάσεις και συναισθήματα είναι ισχυρότατη ένδειξη του πολιτισμού μας. 

Σε προσωπικό επίπεδο, το γράψιμο είναι ένας τρόπος, όπως ανέφερα και παραπάνω, να βάλω τις σκέψεις μου σε μια σειρά, να ξεκαθαρίσω τι πραγματικά πιστεύω και εγώ ο ίδιος για ένα θέμα και βεβαίως να γίνω όσο το δυνατόν πιο καθαρός και πιο συγκεκριμένος σε αυτό που έχω να πω. Τα δε άρθρα πολιτικής ανάλυσης που δημοσιεύω κατά καιρούς στην εφημερίδα «Πριν» και στο «αριστερόblog» είναι ένας τρόπος να κάνω μια δημόσια παρέμβαση στα πολλά και πολύπλοκα ζητήματα που απασχολούν την Αριστερά, να καταθέσω τη δικές μου σκέψεις και προτάσεις στις αυξημένες υποχρεώσεις της Αριστεράς στη βάρβαρη εποχή των μνημονίων όπου η κοινωνία και ο κόσμος της εργασίας δέχεται αυτή την αδίστακτη δολοφονική επίθεση από το διεθνές και εγχώριο κεφάλαιο.

Στην Κύπρο έχετε έρθει; Ποια η γνώμη σας για τα σύνορα που χωρίζουν λαούς και για το νέο ρεύμα του ρατσισμού;

Είχα επισκεφθεί τη Λευκωσία το καλοκαίρι του 2006 για λίγες μέρες. Είχα περπατήσει την πράσινη γραμμή και θυμάμαι πως σιωπηλά προσπαθούσα να κατανοήσω, να αφουγκραστώ και να βάλω μέσα μου όλα όσα έβλεπα, όλα όσα διηγούνταν τα εγκαταλελειμμένα σπίτια, οι τρύπες στους τοίχους, τα αναχώματα με τους φρουρούς που κόβουν ξαφνικά τους δρόμους στη μέση. Κοιτούσα, μη μπορώντας να πιστέψω πως ο χρόνος είχε παγώσει σε ένα δρόμο της Λευκωσίας μια μέρα του Ιουλίου του 1974. Οι ισχυροί του κόσμου αυτού βάζουν τους λαούς να σφάζονται μεταξύ τους για να διαιωνίζουν τα κέρδη τους και την πολιτική και οικονομική τους δύναμη. Ο λαός της Κύπρου και ο λαός της Ελλάδας, βίωσε δυστυχώς το αμείλικτο σιδερένιο χέρι του βρετανικού, του γερμανικού και του αμερικανικού ιμπεριαλισμού με τον πιο δολοφονικό τρόπο κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Οι λαοί, ο απλός κόσμος της εργασίας και του μεροκάματου δεν είχε ποτέ τίποτα να χωρίσει μεταξύ του, σε όποια χώρα και αν ζούσε, από όποια χώρα και αν προέρχονταν. 

Όταν ο λαός, σε διάφορες στιγμές της ιστορίας, ακολούθησε άκριτα και δουλικά τις βουλές των ισχυρών, τότε γράφτηκαν μαύρες σελίδες βουτηγμένες στο αίμα λαών που ποτέ δεν είχαν τίποτα να κερδίσουν από πολεμικές συγκρούσεις. Αυτό δυστυχώς συμβαίνει και σήμερα, διότι οι ισχυροί της κεντρικής Ευρώπης (όχι όμως και οι λαοί των χωρών της κεντρικής Ευρώπης) διεξάγουν έναν αδυσώπητο οικονομικο-ταξικό πόλεμο ενάντια στον κόσμο της εργασίας, ενάντια στους ευρωπαϊκούς λαούς, φτωχοποιώντας βάναυσα εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπων για να διατηρήσουν και να αυξήσουν τα κέρδη τους. Οσον αφορά το ρατσισμό, αυτός δεν είναι παρά ένας ακόμα τρόπος χειραγώγησης των λαών από τους έχοντες και κατέχοντες. Είναι ένας τρόπος να διαιρέσεις τον κόσμο και να φέρεις τον έναν λαό αντιμέτωπο με τον άλλο. Είναι ένας ακόμα τρόπος να αποπροσανατολίσεις τον απλό κόσμο που δέχεται αυτή τη βάρβαρη επίθεση, και να του πεις πως για τη φτώχεια σου δεν φταίει ο τραπεζίτης, ο βιομήχανος και ο εφοπλιστής που σε εκμεταλλεύεται και σε καταδυναστεύει χρόνια αμέτρητα και πλουτίζει από τη δικιά σου εργασία, παρά φταίει ο ακόμα πιο εξαθλιωμένος και από εσένα πολιτικός πρόσφυγας ή οικονομικός μετανάστης που βρέθηκε στη χώρα σου κατατρεγμένος, αναζητώντας και αυτός ό,τι και εσύ: μια αξιοπρεπή, μια αξιοβίωτη ζωή. 

Ο αγώνας ενάντια στο ρατσισμό και βέβαια ενάντια στο φασισμό είναι ένας διαρκής πολιτικός αγώνας ενάντια στο σύστημα που τον γεννάει, ενάντια σε όλους τους εκμεταλλευτές και τους δυνάστες του κόσμου αυτού. 

Τι χρειάζονται πάνω απ' όλα οι άνθρωποι σήμερα στη σκληρή εποχή της οικονομικής κρίσης;

Χρειάζεται να αποκτήσουν τις γνώσεις που θα τους επιτρέψουν κατ’ αρχήν να κατανοήσουν τι είναι αυτό που πραγματικά τους συμβαίνει. Έπειτα χρειάζεται να βρεθούν μεταξύ τους, να οργανωθούν, να περιγράψουν τον άλλο κόσμο που οραματίζονται, να καταστρώσουν ένα ρεαλιστικό πολιτικό σχέδιο που θα θέτει ως άμεση προτεραιότητα τις πραγματικές ανάγκες του λαού, και να το ακολουθήσουν μέχρι τέλους. Οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι, η νεολαία, οι συνταξιούχοι πρέπει όλοι μαζί να βρεθούν στις επάλξεις ενός ομολογουμένως δύσκολου αγώνα. Διότι αυτός ο αγώνας διεξάγεται τώρα πλέον για την αμείλικτη ανάγκη, για τη βραχυπρόθεσμη επιβίωσή μας. 

Η απόρριψη από τους λαούς των σχεδίων των ισχυρών της Ευρώπης και των ντόπιων συνεργατών τους, σε Ελλάδα και Κύπρο, είναι αυτή τη στιγμή μονόδρομος αν δεν θέλουμε να ζήσουμε σαν δούλοι. Είναι αναγκαία μια προσωπική και συλλογική κοινωνική και πολιτική υπέρβαση. Πρέπει να αφήσουμε πίσω μας σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο την ιδιοτέλεια, την ιδιώτευση, το βόλεμα, την αναξιοπρέπεια, τη δουλικότητα και τη μετριότητα και να ξαναπιάσουμε από την αρχή το νήμα της ανθρωπιάς, της αλληλεγγύης, της συλλογικότητας και της πραγματικής κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής δικαιοσύνης.